مقدمه :
سخاوتمندی به‌عنوان یکی از فضیلت‌های بنیادین در آموزه‌های کتاب‌مقدسی، جایگاهی رفیع در شکل‌گیری جامعه‌ای سالم و متعهد دارد. این فضیلت نه‌تنها در عهد عتیق به‌وضوح تعلیم داده شده، بلکه در سنت کلیسایی نخستین نیز یکی از نشانه‌های حیات روحانی محسوب می‌شد. با این‌حال، در بسیاری از جوامع پارسی‌زبان، به‌ویژه در ایران و افغانستان که تحت فشارهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی قرار دارند، روحیه‌ی بخشش و مشارکت مالی در کلیساها با ضعف و گاه غیبت مواجه است. کلیساهای پارسی‌زبان نیز از این وضعیت متأثر شده‌اند، تا جایی‌که برخی جوامع ایمانداران به دلیل فقر یا محدودیت فرهنگی، از زندگی در سخاوتمندی و مشارکت با خداوند فاصله گرفته‌اند.
در این مقاله، نخست به ریشه‌های کتاب‌مقدسی فضیلت سخاوتمندی خواهیم پرداخت و سپس دلایل فرهنگی و روان‌شناختی کم‌رنگ شدن این فضیلت در جوامع ما را بررسی کرده و در نهایت، راهکارهایی عملی برای احیای این فرهنگ در کلیساهای پارسی‌زبان، با تأکید بر تعلیم الهیاتی و ساختارهای اجتماعی مناسب ارائه خواهیم داد.
۱. آموزه‌ی سخاوتمندی در کتاب مقدس
کتاب‌مقدس از ابتدا تا انتها آکنده از دعوت به سخاوتمندی است. در کتاب ملاکی نبی، خداوند گلایه‌ای جدی از قوم اسرائیل دارد:
«آیا انسان می‌تواند از خدا بدزدد؟ امّا شما مرا دزدیده‌اید. امّا می‌گویید: در چه چیز تو را دزدیده‌ایم؟ در ده‌یک و هدایا!»
(ملاکی ۳: ۸)
در این آیه، خداوند کم‌کاری قوم خود را نه‌تنها بی‌نظمی مالی، بلکه نوعی خیانت معنوی تلقی می‌کند. این نشان می‌دهد که مشارکت مالی با خداوند، بُعدی روحانی و نه صرفاً اقتصادی دارد. در سایر بخش‌های عهد عتیق نیز—مانند لاویان ۲۵، تثنیه ۱۵، و امثال ۲۲—به وضوح دعوت به مراقبت از فقرا، مهمانان و نیازمندان دیده می‌شود.
همچنین در عهد جدید، عیسی مسیح و رسولان بارها بر اهمیت بذل و بخشش تأکید کرده‌اند:
«بخشیدن مبارک‌تر از گرفتن است.» (اعمال ۲۰: ۳۵)
«خدا بخشنده‌ی شادمان را دوست دارد.» (دوم قرنتیان ۹: ۷)
بنابراین سخاوتمندی، صرفاً یک وظیفه اجتماعی نیست بلکه تجلی‌ای از طبیعت خدا در زندگی ماست؛ زیرا او خود، خدای بخشنده است.
۲. موانع فرهنگی و روان‌شناختی در جوامع پارسی‌زبان
در جوامع ایران و افغانستان، که دهه‌ها با جنگ، فقر، تبعیض و ناامنی دست‌وپنجه نرم کرده‌اند، فرهنگ بقا و احتیاط جایگزین فرهنگ مشارکت و بخشش شده است. برخی عوامل کلیدی عبارت‌اند از:
فقر اقتصادی پایدار: وقتی اولویت ذهنی بسیاری از افراد تأمین نیازهای اولیه است، طبیعتاً تمایل به بخشش کاهش می‌یابد.
عدم اعتماد به ساختار کلیسا: برخی ایمانداران ممکن است به دلیل سوءمدیریت یا شفاف نبودن ساختار مالی کلیسا، در مشارکت تردید کنند.
رویکرد فردگرایانه و محافظه‌کارانه: در جوامعی که امنیت مالی فردی جای همبستگی جمعی را گرفته، سخاوتمندی اغلب به‌عنوان ریسک تلقی می‌شود.
فقدان تعلیم الهیاتی منظم در زمینه اموال و اقتصاد ملکوتی.
۳. سخاوتمندی به‌مثابه بازتاب شخصیت خداوند
سخاوتمندی در الهیات پروتستان، فقط یک وظیفه نیست بلکه پاسخی‌ست به فیض رایگان خداوند. همان‌گونه که ما نجات را «نه به سبب اعمال بلکه از راه ایمان» دریافت می‌کنیم، بخشش ما نیز نباید از سر اجبار بلکه از محبت و شکرگزاری جاری شود.
در سنت اصلاح‌طلب، تأکید بر این است که ایمان حقیقی، همواره با ثمره همراه است. یکی از این ثمرات، سخاوتمندی است. کلیسای اولیه (اعمال رسولان ۲ و ۴) نمونه‌ای بارز از این اصل است: “هیچ‌کس از نیازمندان در میان آنان نبود، زیرا کسانی که دارای زمین یا خانه بودند، آن را فروخته و پولش را در اختیار رسولان می‌گذاشتند.
۴. تجویزها و راهکارهای عملی برای احیای فرهنگ سخاوتمندی در کلیساهای پارسی‌زبان
الف) آموزش منظم کتاب‌مقدسی درباره اقتصاد ملکوت
باید از منبرها، کلاس‌های آموزش کتاب‌مقدس و جلسات کوچک خانگی، تعلیم‌هایی عمیق و مستمر در باب مالکیت، اعتماد به خدا، ده‌یک، هدایا و نقش پول در پرستش ارائه شود.
ب) شفافیت مالی در ساختار کلیسا
یکی از راهکارهای عملی برای تشویق اعضا به مشارکت مالی، گزارش‌های شفاف و حسابرسی منظم در مورد چگونگی مصرف وجوه اهدایی است.
ج) تشویق به مشارکت در نیازهای واقعی
وقتی اعضای کلیسا می‌بینند که پول آنان مستقیماً در زندگی نیازمندان، مهاجران یا کودکان بی‌سرپرست اثر می‌گذارد، میل به بخشش افزایش می‌یابد.
د) الگو بودن رهبران کلیسا
رهبران کلیسا، چه کشیشان چه شبانان یا خادمان، باید خود در سخاوتمندی پیش‌قدم باشند، نه از روی اجبار، بلکه با شور قلبی و اعتماد به وعده‌های خدا.
هـ) ایجاد صندوق‌های مخصوص سخاوتمندی
تشکیل صندوق‌هایی مشخص برای کمک به فقرا، مهاجران، یا پروژه‌های خیریه می‌تواند مشارکت عملی‌تر و هدفمندتری ایجاد کند.
و) تجربه عملی برای کودکان و نوجوانان
فرهنگ سخاوتمندی باید از سنین پایین شکل بگیرد. دعوت از کودکان برای اهدای سهمی از پول توجیبی خود یا مشارکت در بسته‌بندی کمک‌ها، گامی مؤثر در شکل‌گیری این فرهنگ است.
نتیجه‌گیری
فرهنگ سخاوتمندی، نه‌تنها بخشی از اخلاق اجتماعی یک جامعه سالم است، بلکه یکی از ارکان حیات روحانی و کلیسایی محسوب می‌شود. با بازگشت به آموزه‌های اصیل کتاب‌مقدسی و با تدابیر عملی در سطح فردی و جمعی، می‌توان این فضیلت فراموش‌شده را در کلیساهای پارسی‌زبان احیا کرد. جهان امروز، بیش از همیشه، نیازمند ایماندارانی است که نه از سر اجبار، بلکه از شوق محبت، زندگی خود را در سخاوتمندی و بخشش بسازند؛ چراکه خداوند، بخشنده شادمان را دوست دارد.
منابع مورد استفاده
۱-کتاب مقدس، ترجمه هزاره نو
۲-Grudem, Wayne. Systematic Theology (بخش آموزه انسان و مالکیت)
دیدگاه شما